3.   3,000 ปีมาแล้ว พนมสารคามยังไม่มีชุมชน

              3,000  ปีมาแล้ว พนมสารคามยังไม่มีชุมชนคนตั้งหลักแหล่ง แต่ควรมีคนมากบริเวณใกล้เคียง เคลื่อนย้ายไปมาผ่านทางชายทะเลพนมสารคาม เช่น มีคนจากชุมชนใหญ่ทางโคกพนมดี (พนัสนิคม ชลบุรี) ชุมชนทางเขาฉกรรจ์ (วังน้ำเย็น สระแก้ว)

            3,000 ปีมาแล้ว มีคนจากภายนอกเคลื่อนย้ายเข้ามาทุกทิศทางทั้งทางบกและทางทะเล เช่น ทางเหนือ แถบยูนนาน, ทางตะวันออก แถบกวางตุ้ง-กวางสี-เวียดนาม, ทางตะวันตก แถบอ่าวเบงกอลทะเลอันดามัน, ทางใต้ แถบชวา-มลายู ทำให้บริเวณภาคกลางมีผู้คนชาติพันธุ์ต่าง ๆ ตั้งหลักแหล่งประสมประสานอยู่ด้วยกันมากกว่าเดิม แล้วกระจัดกระจายไปทั่วประเทศ แต่หนาแน่นมากสุดอยู่ทางอีสานสองฝั่งโขง

            กลองทองหรือมโหระทึุกหล่อด้วยทองสัมฤทธิ์ เป็นสัญลักษณ์ร่วมของคนยุคนี้ มีพบทั่วไป แต่มีศูนย์กลางการผลิตที่ยูนนาน - กวางสี - เวียดนาม (ต่อไปข้างหน้าคือ ฆ้อง, ระฆัง)

            แหล่งสำคัญของยุคนี้อยู่ที่บ้านตอนตาเพชร อำเภอพนมทวน จังหวัดกาญจนบุรี ต่อเนื่องถึงเมืองจรเข้สามพัน อำเภออู่ทอง จังหวัดสุพรรณบุรี รวมทั้งลุ่มน้ำป่าสัก จังหวัดลพบุรี กับบริเวณเขาสามร้อยยอด จังหวัดประจวบคีรีขันธ์

             ยุคนี้มี "ภาษาร่วม" ใช้สื่อสารในชีวิตประจำวันที่เป็นรากเหง้าภาษาตระกูลมัง - เย้า, มอญ-เขมร, ชวา-มลาูยู และไทย - ลาว (ภาษาไทยเริ่มมีหลักฐานในยุคนี้)